|
Feminy: kopanie nierozrywkowe
|
Oksana Zabużko: estetyka i filozofia osobista
Mowa – bez względu na jej przynależność narodową – jest miłością mojego życia. Nic innego nie posiada tej mocy, by zjednoczyć muzykę i mit, dwa zjawiska, dzięki którym istnienie jest znośne.
Oksana Zabużko (1960) jest ukraińską pisarką, poetką i eseistką. W 1987 roku uzyskała tytuł doktora filozofii na Uniwersytecie Kijowskim im. T. Szewczenki. Na przełomie lat 80. i 90. (m.in. dzięki tekstom publicystycznym na temat kultury ukraińskiej) zdobyła opinię przywódcy intelektualnego swojego pokolenia Wykładała ukrainistykę w USA (Pensylwania i Pittsburgh), była też na stypendium Fullbrighta w Harvardzie. Od 1989 r. współpracuje z Instytutem Filozofii ukraińskiej Narodowej Akademii Nauk. Mieszka na stałe w Kijowie, gdzie pełni wiele funkcji społecznych: jest wiceprezesem ukraińskiego PEN-Clubu, członkiem Rady Nadzorczej Fundacji Międzynarodowej Odrodzenie oraz członkiem Rady Narodowej ds. kultury przy Prezydencie Ukrainy). Jest autorką wielu tomików poetyckich, a także zbioru esejów Kronika według Fortynbrasa. Ogólnonarodową sławę przyniosły autorce Badania terenowe nad ukraińskim seksem, które ukazały się na Ukrainie w 1996. Oficyna W.A.B. ostatnio wypuściła na rynek nową edycję książki, ze zmienioną szata graficzną, w Serii z Miotłą.
W marcu 2006 roku Badania miały swoją sceniczną premierę w warszawskim Teatrze Polonia (Krystyny Jandy). W monodramie autorstwa i reżyserii Małgorzaty Szumowskiej wystąpiła Katarzyna Figura. W Polsce ukazał się również zbiór opowiadań Siostro, siostro (2007).
Badania terenowe nad ukraińskim seksem
Powieść nazwana przez autorkę „postkomunistyczną psychoanalizą narodową” opisuje spustoszenia, jakich dokonał komunizm i totalitaryzm w ludzkiej psychice. Prezentuje zbiorowy portret społeczeństwa skazanego na siermiężność i bylejakość także w sferze prywatności i intymności. Książka, napisana w realistycznym i drapieżnym stylu, została uznana za pierwszy manifest ukraińskiego feminizmu. Stała się narodowym bestsellerem, wielokrotnie wznawianym.
– Bohaterowie to dwoje ukraińskich intelektualistów. Piszę o tym, jak skutki gwałtu na narodzie oddziaływają na jednostki nawet w sytuacjach intymnych. Mężczyzna za swoje poniżenie odgrywa się na kobiecie w domu, w łóżku. Nie umiemy kochać, więc nie umiemy żyć – mówi Zabużko.
– To tekst, do którego należy podejść w sposób niezwykle szczery, bez hipokryzji, wywlekając z najgłębszych zakamarków wszystko to, co człowiek myśli o sobie samym, o świecie, o innych ludziach. Kiedy Krystyna Janda zaproponowała mi Badania terenowe..., natychmiast sięgnęłam po książkę. Ale zajęło mi sporo czasu, aby w nią wejść, wejść w ten świat. Może dlatego, że tu wchodzi się bardzo głęboko, na sam dół. Później dość trudno z tego dołu się wydostać.
– Zabużko konfrontuje dwa światy – Ukrainę i Amerykę, Wschód i Zachód. I robi to w sposób niekonwencjonalny. Przez pryzmat jednostki, poprzez opowieść konkretnej kobiety. Poprzez tę indywidualną opowieść konfrontuje Ukrainę, z której Oksana pochodzi, ale w domyśle, to też nasz kraj, ze Stanami Zjednoczonymi, które są emblematem Zachodu.
[Katarzyna Figura]
Siostro, siostro
Zbiór siedmiu opowiadań znanej ukraińskiej pisarki. Tom zadziwia odważnym doborem tematów i różnorodnością ich przedstawienia. Mamy tu liryczną bajkę o dwóch siostrach – jednej pięknej i dumnej, drugiej zwykłej i kapryśnej – oraz ciążącym nad nimi przeznaczeniu. Opowiadanie, napisane poetyckim, archaizowanym językiem – strumieniem świadomości z elementami ludowymi, przywodzi na myśl dobrze wszystkim znane bajki i legendy, przypomina Balladynę czy biblijną historię Kaina i Abla. Mamy nastrojowe opowiadanie inicjacyjne o uczuciu dwóch szkolnych koleżanek oraz jego tragicznych, ale i zbawczych skutkach. W innej – skrajnie odmiennej – opowieści współczesna niezależna kobieta, autorka i prezenterka programu telewizyjnego, doszukuje się właściwości magicznych w odbiorniku telewizyjnym, w który ciągle wpatruje się jej ukochany mąż. Kolejny tekst – na poły realistyczny, na poły oniryczny – to zakorzeniony w powojennej historii Ukrainy intymny i niezwykle bolesny opis aborcji oraz jej konsekwencji.
Wysoko oceniony przez czytelników i krytyków literackich tom Siostro, siostro porównywano z opowiadaniami Angeli Carter.
|
|
| |
