|
Wampy kampu
|
CAMPania. Zjawisko campu we współczesnej kulturze, pod red. P. Oczki, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008 (Idee)
Co to jest camp? Czy camp to kicz? Czy może sposób myślenia? „CAMPania. Zjawisko campu we współczesnej kulturze” przedstawia teksty młodych badaczy, którzy starają się zdefiniować lub redefiniować pojęcie campu. Opisują jego miejsce w literaturze, kinie i sztuce, zwłaszcza polskiej. Książka zawiera teksty teoretyczne, a także monograficzne eseje − o katolicyzmie, konsumpcji, queer.
*
Od kiedy Susan Sontag napisała swój głośny esej „Notes On Camp” [„Notatki o kampie”], minęło ponad 40 lat, samo zjawisko zaś doczekało się w tym czasie wieluset opracowań, było szeroko dyskutowane i reinterpretowane. Camp zdążył się zakademizować, skomercjalizować w licznych nurtach popkultury, stać modny, spowszednieć, zostać uznany za staroświecki, a nawet – jak powiadają niektórzy – umrzeć. Jednak nie w Polsce… Do dziś pozostaje on tutaj kategorią praktycznie nieobecną w dyskursie naukowym i świadomości estetycznej, a najczęściej zadawane pytanie dotyczące campu brzmi: co to właściwie jest? Na to właśnie pytanie stara się odpowiedzieć niniejsza książka.
Z inicjatywy profesora Michała Pawła Markowskiego Katedra Międzynarodowych Studiów Polonistycznych przy Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego we współpracy z Bunkrem Sztuki – Galerią Sztuki Współczesnej w Krakowie zorganizowała 5–6 czerwca 2006 roku sesję naukową pod tytułem „CAMPania. Zjawisko campu we współczesnej kulturze”, której celem było sprowokowanie dyskusji nad kondycją campu, pytanie o jego (nie)obecność na gruncie polskim – innymi słowy – przywrócenie, lub lepiej: nadanie owemu zjawisku należnej mu rangi. Próbę tę można uznać za udaną – zainteresowanie sesją przeszło bowiem oczekiwania organizatorów. Świadczy o tym również niniejszy tom, który nie jest typowym zbiorem materiałów pokonferencyjnych. Wielu uczestników, będących tylko słuchaczami wystąpień, zdecydowało się napisać później własne, nierzadko polemiczne, teksty, swe prace nadesłały również osoby niebiorące udziału w sesji.
O campie publikowano w Polsce do tej pory niewiele, zwykle na marginesie innych spraw i tematów, takich jak postmodernizm czy queer theory. Wyjątkiem był poświęcony prawie wyłącznie temu zjawisku tom „Literatury na Świecie” (1994, nr 12) lub publikowany na łamach „Didaskaliów” cykl rozważań o campie Pawła Łopatki (1997, nr 18; 2001, nr 41 i 43–44), zjawisku temu – jednak głównie w filmie – poświęcono też numer czasopisma „Panopticum” (2007, nr 7).
W książce tej Czytelnik znajdzie teksty opisujące przejawy campu w różnych dziedzinach kultury: fi lmie, teatrze, literaturze i sztuce, a nawet w popularnej katolickiej grafice dewocyjnej i piśmiennictwie staropolskim. Nie zabrakło też wypowiedzi prowadzonych z perspektywy feministycznej lub gejowskiej, jak również eseju o życiu i twórczości najbardziej campowego pisarza – Ronalda Firbanka, ilustrowanego polskim przekładem jego opowiadania „Studium temperamentu”.
Niektórzy z Autorów definiują camp niezwykle wąsko i restrykcyjnie, innych zajmują jedynie wybrane, swobodnie rozumiane elementy campowej estetyki. Publikujemy tutaj teksty zachowujące konwencje poprawnych wypowiedzi akademickich, jak też świadomie campowo stylizowane. Celowo zamieszczono aż dwa artykuły wprowadzające w problematykę campu, gdyż, mimo pewnych powtórzeń, znakomicie się one uzupełniają.
Powtórzenia znajdą się też w innych tekstach, ich zachowanie jest jednak zamierzone. Każdy z Autorów – a są wśród nich zarówno entuzjastyczni wielbiciele campu, jak i zdystansowani obserwatorzy – mierząc się z campem, musiał bowiem wpierw zdefiniować na własny użytek i uchwycić to zjawisko, określić swój stosunek do niego, poczynić swoje rozróżnienie pomiędzy campem a kiczem, zdecydować wreszcie, czy będzie pisał o campie czy o kampie. W myśl campowej „poprawności politycznej” i campowego umiłowania różnorodności wszystkie indywidualne cechy wypowiedzi Autorek i Autorów (włącznie z przyjętym przez Nich układem graficznym tekstów i sposobami cytowania) zostały przez redakcję zachowane. Przedstawiane teksty są więc wielce niejednorodne, łączy je jednak pewna cecha wspólna – zostały, poza jednym wyjątkiem, napisane z perspektywy polskiej, zdecydowanie zapóźnionej w stosunku do dyskusji na temat campu, która miała miejsce na Zachodzie kilka dekad temu. Czytając niektóre z nich, można ulec wrażeniu, jakby słynny esej Miss Camp, czyli Susan Sontag ukazał się stosunkowo niedawno… Dopiero niedawno jednak zaczęto w Polsce o campie szerzej dyskutować, podejście takie jest więc w pełni uzasadnione, a artykuły potrzebne – nie mogły bowiem powstać kilkadziesiąt lat temu, w ówczesnej sytuacji politycznej, w innej kulturze i rzeczywistości.
Wypowiedź, która jako jedyna wprowadza zachodnią perspektywę, to „Niespodziewany koniec campu? 15 stacji na drodze ku śmierci campu” Stefana Ingvarssona ze Sztokholmu, jedynego zagranicznego gościa biorącego udział naszej sesji. Zestawienie jej z pozostałymi tekstami dobitnie uzmysławia, jak wielka przepaść dzieli w zakresie campowej świadomości i badań naukowych świat zachodni od Polski, w której ponowoczesny, pluralistyczny sposób myślenia nadal wzbudza opór. Być może książka ta choć częściowo ową lukę wypełni – czytajmy więc o campie, rozmawiajmy o nim i dostrzegajmy go – póki jeszcze jest!
(ze wstępu Piotra Oczki)
TEKSTY
Andrzej Serafin
Krótki kurs historii campu
Bartłomiej Adler
Uważaj! To «jest» kamp
Stefan Ingvarsson
Niespodziewany koniec campu? 15 stacji na drodze ku śmierci campu
Lidia Krawczyk
Camp jako przyjemność
Piotr Kletowski
Ken Russell: kino kiczu i kino campu
Mateusz Skucha
Strategie campu a prawa pożądania. O jednym filmie Pedra Almodóvara
Łukasz Kłuskiewicz
Filmowe kampu wyrafinowanie
Marcin Wilk
Camp w literaturze staropolskiej
Anna Mizerka
Kamp i ortodoksja. O ‘Al Fine’ Grzegorza Musiała
Błażej Warkocki
Kwestia smaku
Tomasz Kaliściak
Święty kamp. Psychoanalityczne studium świętego Sebastiana
Piotr Oczko
Święte obrazki – campowe igraszki? Camp a (pop)katolicyzm
Anna Malinowska
Camp a sprawa polska, czyli krótka zaduma nad kondycją polskiego kampu
Mateusz Borowski
Estetyka do wynajęcia. Camp w teatrze
Grzegorz Jankowicz
Arthur Firbank, czyli portret pisarza z czasów młodości
|
|
| |
